T.C. Tunus Büyükelçisi Ahmet Misbah Demircan: “Tunus, Afrika’ya Açılan Stratejik Bir Kapı Olabilir”

Sayın Büyükelçim, Tunus’taki göreviniz kapsamında Türkiye-Tunus ilişkilerini nasıl değerlendiriyorsunuz? Özellikle ekonomik ve ticari ilişkiler açısından nasıl bir tablo var?

Tunus, bir turizm ülkesi, tarım ülkesi, fosfat ülkesi, hurma ülkesi, zeytinyağı ülkesi ve daha nicesi.Sanayisi çok küçük, pek çok ürünü ithal ediyor. Avrupa, Türkiye ve Çin’den ithalat yapıyor.

Tunus’la halihazırda tüm sektörlerde 1,2 milyar ABD Doları ihracatımız mevcut.Bizim kültürel yakınlığımız ve Tunusluların ülkemize ve mallarına duyduğu güven çok üst seviyede. Tunus’ta doğrudan ticaret ve yarı mamul üretim mümkün. Yazılım, enerji altyapı, turizm, tarım ve sanayi yedek parçaları ile hammadde ihracı fırsat alanları olarak görülüyor.

Eğitimde ise, mühendislik ve tıp fakülteleri oldukça ileri seviyede. 1.600 Tunuslu Türkiye’de eğitim alıyor. Bu öğrenciler geleceğin çalışanları. Bu öğrenciler işgücüne katıldığında Tunus’ta ülkemizi bilen, dilimizi bilen, ülkemizde eğitim almış gençlerin bulunması ticaret ve yatırımlarımız için önemli.

Turizmde de Tunus, güzel doğası, denizi, Akdeniz iklimi, tesisleriyle uygun fiyatlı tatil imkanlarıyla hem kendi insanımızı ve taşıyabileceğimiz dış pazar müşterilerini koordine etmemize müsait bir destinasyon. Özellikle, kimyasal kullanımı ve seracılık az olduğu için tüm sebze-meyveler doğal ve organik, gelen turistler çok memnun kalmakta.

Türk girişimciler ve markalar için Tunus pazarını nasıl tanımlarsınız? Hangi sektörlerde daha fazla iş ve yatırım fırsatı görüyorsunuz?

Ülkemizin Afrika Ortaklık Politikasıyla uyum içerisinde, Tunus’un, ülkemizin Sahraaltı’na ulaşması için eşsiz bir üs potansiyeli taşıdığını söylemek yanlış olmaz. Tunus bir nevi Akdeniz’in Afrika’ya açılan kapısı. Tunus’un “hub” niteliğini daha da ön plana çıkartmak istiyoruz.Ülkemizde Tunus’un bu potansiyelini her fırsatta ve her düzeyde dile getiriyorum.

Tunuslular ülkemizi seven, ülkemiz ürünlerine güvenen bir millet. Bu tarihten beri böyle. Eskiden evlenmek üzere olan genç kızlar çeyiz alışverişi için Tunus’tan İstanbul’a gelirmiş ki hayatlarının en güzel dönemine en kaliteli ürünlerle başlayabilsinler. Bu güven nesillerden nesillere aktarılarak devam etmiş durumda.

Ticaret Bakanımız Sayın Ömer Bolat’ın 25 Haziran 2024 tarihli Tunus ziyaretinin de ikili ilişkilerimizde önemli bir mihenk taşı olduğunu söyleyebiliriz.

Ülkemiz, Tunus’a 712 milyon Dolar tutarında yatırım gerçekleştirmiştir. 43 Türk firması Tunus’ta 2.088 kişiye istihdam sağlamaktadır. Bu yatırımlar, hizmet sektörü (Havalimanı işletmesi, restoran ve mağazacılık), gıda sanayii, tekstil ve hazır giyim, metal, inşaat malzemeleri, plastik sanayi, kimyevi madde ve ulaştırma olmak üzere çeşitli sektörleri kapsamaktadır.

Franchise ve perakende sektörü açısından baktığınızda, Türk markalarının Tunus’ta ve Kuzey Afrika bölgesinde nasıl bir potansiyele sahip olduğunu düşünüyorsunuz?

Bildiğiniz üzere, Afrika’nın kapısı olan Tunus Türkiye için çok önemli bir ortak ve kadim bir dosttur; ülkemiz için istikrarlı ve önemli bir ihraç pazarı olma özelliğine sahiptir.2014 yılında yürürlüğe giren Serbest Ticaret Anlaşması, ticaretin geniş yelpazede geliştirilmesine imkân tanımıştır.

Tekstil, demir-çelik-metal ve makine teçhizatı, ihracatımızın yoğunlaştığı alanlar olarak ön plana çıkmaktadır. Komşu ülkeleri Cezayir ve Libya ile birlikte değerlendirildiğinde, Tunus pazarının önemli bir konumda yer aldığı görülmektedir. Tunus üzerinden, Tunuslu firmalarla işbirliği olanakları da göz önünde bulundurularak, Libya, Cezayir ve diğer Afrika pazarlarına giriş yapma imkanı vardır.

Bunun yanı sıra, üretim süreçlerinin bir bölümünün Türkiye’den Tunus’a transfer edilerek, Tunus’ta üründe belirli bir oranda katma değer yaratılmasıyla ürünün Tunus menşei kazanması sağlanabilmektedir. Bu sayede de Tunus’un diğer Afrika ülkeleriyle serbest ticaret anlaşmaları vesilesiyle gümrük vergisiz diğer Afrika ülkelerine ürünün ihraç edilmesi mümkün olabilmektedir.

Franchise ve perakende olarak baktığımızda, Türk gıda, tekstil ve sanayi ürünlerinin bilinirliği Tunus’ta oldukça yüksek seviyededir. Gıda sektörü ihraç ürünleri arasında lokum, kabak çekirdeği ve ay çekirdeği, fındık, ceviz, çam fıstığı ilk sıralarda yer almaktadır. Bilinen tekstil ve hazırgiyim markalarımızın Tunus’ta franchise mağazaları bulunmaktadır. Bahse konu markalarımızın Tunus’ta teveccüh gördüğünü söylemek mümkündür.

Sayın Cumhurbaşkanımızın “Afrikalı sorunlara Afrikalı çözümler” ile “eşit ortaklık” ilkeleri, Tunus’la ticari ilişkilerimizi şekillendirmektedir.  Kazan-kazan temelinde her alanda işbirliği ve yatırım olanakları üzerinde çalışmaya hazırız. Mağrip Bölgesi’nin ve Afrika’nın giriş noktası olarak telakki ettiğimiz Tunus’la ekonomik potansiyelimizin en kısa zamanda değerlendirileceğine inancımız tamdır.

Tunus’a yatırım yapmak isteyen Türk iş insanlarına diplomatik ve ticari anlamda ne gibi tavsiyelerde bulunursunuz?

Dünyanın dört bir yanında halihazırda sürdürülen altyapı projelerinin yüklenici firmaları arasında Türk şirketleri ön plana çıkmaktadır. Bu alandaki tecrübemizin, iş yapabilme kapasitemizin, uygun maliyetli ve kaliteli hizmetlerimizin, Tunus’un nitelikli işgücü potansiyeliyle birleştirilebileceğine; bunun neticesinde de her iki taraf için de başarılı bir ortaklık modeli oluşturulabileceğine inanıyoruz.

Tunus, kardeşlik ruhuyla, kazan-kazan anlayışıyla, proje temelli bir anlayışla ve derinleştirilmiş eşgüdümle hareket edildiği sürece genç Türk iş insanlarımızın oldukça memnun kalacağı bir pazar.

Tunus hükümeti ya da yerel yönetimlerin yabancı yatırımcılara sunduğu teşvikler, kolaylıklar ve avantajlar nelerdir?

Tunus pazarının talep potansiyeli göz önünde bulundurulduğunda, ülkemiz lehine dış ticaret dengesinin de işaret ettiği gibi, Tunus, Türk firmaları açısından önemli bir ihraç pazarı olarak değerlendirilmektedir.

Tunus devleti yabancı yatırımcılara yönelik finansal teşvikler, performans ve yatırım maliyetlerine yönelik yatırım primleri gibi önemli teşvik mekanizmaları sağlamaktadır. Bu destekler; kalkınmada öncelikli bölgeler, sektörler ve yatırım toplam tutarına göre değişkenlik gösterebilmektedir.

Tunus’un teşvik verdiği bazı öncelikli kilit sektörler mevcuttur. Örneğin,nanoteknoloji, biyoteknoloji, elektronik sanayi, gıda sanayi, otomotiv sanayi, havacılık, denizcilik, demiryolu sanayi, tekstil ve giyim sanayi, bilgi iletişim teknolojileri ile yenilenebilir enerji sektörlerine büyük önem atfedilmektedir.

Ayrıca, Tunus’un AB ülkeleri, Arap ülkeleri, Afrika ülkeleri ve Türkiye ile imzalanan Serbest Ticaret Anlaşmaları çerçevesinde, ilgili ülkelerden teçhizat ve hammadde ithalatında gümrük vergisi muafiyeti uygulanmaktadır.

Tunus’ta yatırım yapmayı düşünen herkes, Tunus’un Yabancı Yatırım Teşvik Ajansı olan FIPA’nın sitesi incelenebilir. https://investintunisia.tn/en/

Franchise sektöründe büyümek isteyen genç girişimcilerimize, uluslararası pazarlara açılmaları için nasıl bir yol haritası önerirsiniz?

Genç girişimcilerimizin, Büyükelçiliğimizle ve şahsımla iletişim kurmaktan çekinmemelerini rica ediyorum. 7 gün 24 saat prensibiyle mesaimizi sürdürüyor; Türkiye ve Tunus iş dünyaları arasında gönül ve ortaklık köprüleri kurmak için var gücümüzle çalışıyoruz. Disiplinle, ciddiyetle, iyi niyetle yola çıktıktan sonra aşamayacağımız engel yoktur.

Sizce diplomasi ve ticaret nasıl birbiriyle ilişkilidir? Bir ülkenin iş dünyasını ve markalarını globalleşme sürecinde nasıl destekleyebilir?

Her türlü ilişki biçimi diplomasinin alanına girer. Elbette ticari ilişkiler burada önemli bir alana sahip. Ticarete konu olan hizmetler ve mallar ülkemizin tanıtımını yapıyor. Özel sektör sadece ekonomik ilişkilerimizi geliştirmekle kalmamakta, tarih ve coğrafyanın birbirine bağladığı ülkelerimiz arasındaki ilişkilerin daha da kuvvetlenmesine katkı sunmaktadır. Ülkelerimizin büyümesine ve refahına katma değer sağlamakta; bir nevi “ticaret diplomasisi” yürütmektedir.

Başta THY gibi dünyada kabul görmüş olanlar olmak üzere bütün markalarımız ülkemizin imajına katkı sağlıyor. Ticaretin içine girdiğinizde, muhtelif alanlarda küçük büyük birçok markamızın yurtdışında tanındığını görüyorsunuz. Her biri ülkemizin tanıtımı için ayrı değer taşımaktadır.

Son olarak Franchising.Market aracılığıyla Türk markalarına ve yatırımcılarına iletmek istediğiniz bir mesajınız var mı?

Tunus küçük bir pazar, bunu baştan kabul ediyoruz. Ancak burayı araçsallaştırmak, yeni pazarlara girmek mümkün. Genç ve işin başında olan girişimciler için hatta KOBİ’ler için küçük piyasaların çeşitli avantajları olabiliyor. Küçük üretimlerle piyasaya girebiliyor, talepleri mesafenin yakınlığı sayesinde kolayca karşılayabiliyorlar.