Blockchain (Blok zinciri) teknolojisi ve Bitcoin nedir ? Gelecekte bizi neler bekliyor ?

Hemen her gün haber başlıklarında yer alan bu dijital para birimi ile ilgili söylentilerin arkasında neler olup bittiğini merak ediyoruz. Kripto para, bir taraftan bazılarını zenginleştirirken, öte yandan bankaları ve IMF'yi endişelendiriyor.

Orta Amerika ülkesi El Salvador, 2021'de Bitcoin'i yasal ödeme aracı olarak kabul eden ilk ülkedir. IMF, El Salvador Devlet Başkanı Nayib Bukele'yi, kripto para biriminin ülkeye getirdiği riskler konusunda uyararak, bu gidişle El Salvador'un IMF'den kredi almasının zor olacağını vurgulamıştı. El Salvador, volkan enerjisiyle Bitcoin madenciliği yapma, Bitcoin Şehri kurma ve Bitcoin tahvili çıkarma gibi girişimleriyle kripto para alanındaki adımlarını hızlandırmış bulunmaktadır.

Blok zinciri teknolojisi Bitcoin gibi kripto para birimlerini destekliyor. Bitcoin kripto parası, güvenilir bir otorite veya merkezi sunucuya ihtiyaç duymadan double spending problemini çözen ilk dijital para birimidir. Bitcoin tasarımı, sonraki diğer uygulamalar için ilham kaynağı olmuştur. Ancak mevcut ve potansiyel kullanım alanı söz konusu para birimlerinin çok ötesindedir. Blockchain, Kriptografi (şifreleme) kullanılarak bağlanan ve güvenli hale getirilen, bloklar adı verilen, sürekli büyüyen bir kayıt listesidir. Blockchain teknolojisi ilk olarak 1991 yılında, belge zaman damgalarının değiştirilemeyeceği bir sistem uygulamak isteyen iki araştırmacı Stuart Haber ve W.Scott Stornetta tarafından geliştirildi. Ancak, Ocak 2009'da Bitcoin'in piyasaya sürülmesiyle, blockchain'in ilk uygulaması kullanılmaya başlandı.

Satoshi Nakamoto Bitcoin'in yaratıcısı olarak bilinen kişi veya grupların kullandığı isimdir. Bu uygulamanın bir parçası olarak ilk blok zinciri veritabanını tasarlamış, Aralık 2010'a kadar Bitcoin'i geliştirmeye devam etmiştir. 2008 yılının Ekim ayında Satoshi Nakamoto'nun ortaya çıkardığı Bitcoin, günümüzde en popüler kripto para birimlerinden biridir. Kim olduğu hâlâ bilinmeyen Satoshi Nakamoto'nun, Japonya'da yaşayan bir adam olduğu iddia edilmiştir. Fakat ortaya atılan iddiaların bir kısmı da, Nakamoto'nun, Amerika veya Avrupa'da yaşayan, Japon asıllı olmayan, kriptografi uzmanı ve bilgisayar bilimcilerinden biri olduğu yönündedir. Satoshi Nakamoto'nun yaklaşık 1 milyon adet Bitcoin'e sahip olduğu tahmin ediliyor. Bu rakam, Bitcoin'in en yüksek seviyesini gördüğü 10 Kasım 2021 fiyatı baz alındığında yaklaşık 68.744 milyar dolara tekabül ediyor.

Kısaca, blok zinciri nedir?

Blok zinciri, bir ağdaki işlemlerin daimi bir şekilde kaydedilmesini sağlar. Sistem veri tabanına benzer ancak geleneksel uçtan uca yerine merkezi olmayan bir hesap defteri kullanarak ağdaki her bir katılımcının kendilerine ait bir hesap defteri kopyasına sahip olmalarını ve tüm işlemleri görebilmelerini sağlar. Her bir blok, bir önceki blokla ilişkilendirilmiş ve şifrelenmiş bir referansla korunmaktadır, bu nedenle sisteme saldırıda bulunmak ya da hacklemek imkansızdır. Blok zincirini, her sözleşmenin, işlemin ve ödemenin tanımlanacak, doğrulanacak, depolanacak ve paylaşılacak şekilde dijital olarak kaydedildiği ve imzalandığı bir dünya olarak düşünebiliriz. Bu sistemde her bir değişiklik konsensüs gerektirdiğinden blok zincirinin her bir adımı şeffaf ve güvenli. Bu durum sistemin yüksek seviyede güvenilir olmasını sağlayarak, riskleri ve aracı kurum ihtiyacını ortadan kaldırıyor.
 

Blok zincirine olan bu ilgi nereden kaynaklanıyor?
 

Blok zincirinin, üstesinden gelebileceği birçok sorun mevcut. Örneğin siber saldırı gibi çevrimiçi ve çevrimdışı dolandırıcılık olayları, sahte haberler veya yanlış bilgilendirme, hâlihazırda kurumlara, şirketlere ve hükümetlere duyulan güvensizlik ve tüketicilerin yaşamlarındaki tüm unsurlara yönelik artan özgünlük ve şeffaflık talebinden kaynaklanıyor.

Aslına bakılırsa blok zinciri teknolojisi henüz erken dönemlerini yaşıyor, o nedenle hiç kimse tam anlamıyla sunabileceği faydaları bilemiyor. Öte yandan söz konusu teknoloji hızlı bir şekilde gelişmeye devam ediyor, bu nedenle herkesin bir şekilde teknolojiyi keşfetmeye çalıştığını söyleyebiliriz. Er ya da geç endüstrinin ya da işletmelerin bir şekilde blok zincirinden etkilenecekleri kesin. Bir çok şirket blok zincirini oyun değiştiren bir teknoloji olarak görüyor ancak bu oyunun doğası ve değişimin boyutları henüz belirsiz.

Finansal hizmetler bundan birkaç yıl önce söz konusu teknolojiyi kucaklayan ilk sektörlerden biri oldu, bu nedenle bu alandaki uygulamalar oldukça gelişmiş. Bu uygulamalardan en bilineni dijital ya da kripto para birimleri. Günümüzde bir çok farklı kripto para birimi mevcut. Bu para birimleri taraflar arasında hızlı fon transferi sağlıyor, işlem sırasında herhangi bir finansal kurum yer almadığı için transfer maliyetli olmuyor.


Ayrıca blok zinciri herhangi bir banka hesabı olmayan ya da mevcut sistem tarafından yeterince hizmet sunulmayan milyarlarca kişinin finansal hizmetlere erişmelerini ve bunlardan büyük ölçüde faydalanmalarını sağlayabilir. Böylece  küçük işletme sahipleri nakite dayalı bir sistemde sınırlı kalmak yerine krediye erişebilirler. Bankacılık ve ödemeler blok zincirinden faydalanabileceğimiz alanlardan sadece biri, ancak bunlardan çok daha fazlası var.


Üzerinde çalışılan bir başka uygulama alanı ise emlak işlemlerini basitleştirmek ve hızlandırmak. Halihazırda manuel yapılan tüm emlak işlemleri blok zinciri teknolojisi kullanılarak kaydedilebilir, takip edilebilir ve depolanabilir bir şekilde yapılabilecek. Söz konusu kayıtların doğrulanabilir ve güvenli olması insan hatalarını azaltabilecek.
 

Blockchain'in tedarik zincirine nasıl bir faydası olabilir?

Tedarik zincirleri özünde birer işlem serisidir, bu nedenle blok zincirleri bu alanda faydalı olabilir. Blok zinciri teknolojisi sayesinde ürünlerin nereden geldiğini, adil ticaret aracılığıyla tedarik edilip edilmediklerini ya da organik sertifikasına sahip olup olmadıklarını kanıtlayabilirsiniz. Ürünleri satın alan ya da sevk eden ülkelerin hükümetleri ilgili şirketlerin yerel yasalara uymalarını sağlayabilir. Ayrıca belirli koşullar yerine getirildiğinde otomatik olarak tedarikçi ödemelerini gerçekleştirebilirsiniz. Araştırmalar, alışveriş yapan  müşterilerin pozitif sosyal ve çevresel etki taahhüdünde bulunan firmaların ürünlerini satın almaya daha fazla istekli olduklarını ortaya koyuyor. Bu noktada blok zinciri, bir ürünün kaynağından üretimine ve raflara sevkiyatına kadar tam bir görünürlük sağlayabilir.

Blockchain nasıl çalışır?

Bir blok zinciri, esasen, blok zincirindeki tüm bilgisayar sistemleri ağında çoğaltılan ve dağıtılan işlemlerin dijital bir defteridir. Zincirdeki her blok bir dizi işlem içerir ve blok zincirinde her yeni işlem gerçekleştiğinde, bu işlemin bir kaydı her katılımcının defterine eklenir.

Blockchain, operasyonlarını bir bilgisayar ağına yayarak, Bitcoin ve diğer kripto para birimlerinin merkezi bir otoriteye ihtiyaç duymadan çalışmasına izin verir. Bu sadece riski azaltmakla kalmaz, aynı zamanda işlem ve işlem ücretlerinin çoğunu da ortadan kaldırır.

Blockchain ağındaki işlemler, binlerce bilgisayardan oluşan bir ağ tarafından onaylanır.  Bu, daha az insan hatası ve doğru bilgi kaydı ile sonuçlanır. Blockchain, üçüncü taraf doğrulama ihtiyacını ve bununla birlikte bunların maliyetlerini ortadan kaldırır.

Blockchain, herhangi bir bilgisini merkezi bir yerde saklamaz.  Bunun yerine, blok zinciri kopyalanır ve bir bilgisayar ağına yayılır. Blok zincirine yeni bir blok eklendiğinde, ağdaki her bilgisayar, değişikliği yansıtmak için blok zincirini günceller.

Finans kuruluşları iş saatlerinde, haftanın beş günü faaliyet gösterirken, blockchain günde 24 saat ve her gün gün çalışıyor.  İşlemler on dakika kadar kısa bir sürede tamamlanabilir ve birkaç saat sonra güvenli kabul edilebilir. Blockchain ve Bitcoin'in belki de en derin yönü, etnik köken, cinsiyet veya kültürel geçmişe bakılmaksızın herkesin onu kullanmasını mümkün kılmasıdır.

Her Sektörde Rağbet Görüyor

Nakliye şirketleri, e-ticaret devleri, global çapta ürünler sunan üretici firmalar... Blockchain teknolojisi her sektörde rağbet görmeye devam ediyor. Blockchain teknolojisi, lojistik tarafındaki yoğun evrak sürecini, gecikmeleri, hatalı işlemleri, yüksek maliyetleri, sahtekarlıkları ve daha birçok problemi kökünden çözecek alternatif yöntemler sunuyor. Uluslararası ticareti blok zincir teknolojisine entegre ederek işlevsel sistemler tasarlamak mümkün. Bazı e-ticaret devleri ödeme altyapılarında kripto teknolojisini kullanmak için şimdiden çeşitli anlaşmalar yapmaya başladı. Blockchain sistemleriyle satıcılar; ödeme altyapısından nakliye operasyonuna, veri gizliliğinden muhasebe işlemlerine kadar tüm e-ticaret sürecini entegre bir şekilde, hatasız olarak yönetebilecek

Blockchain ödül sistemi :

Bitcoin Blockchain üzerinde madenciler çözdükleri her blok için Bitcoin Cash (BCH) cinsinden ödül kazanmaktadırlar. Bu ödül sistemi ile hem Bitcoin Cash üretilmekte hem de blockchain sisteminin sürekliliği ve güvenliği sağlanmaktadır.

The Big Four ve blockchain :

Big Four muhasebe firmalarının her biri, blok zincir teknolojilerini çeşitli formatlarda test ediyor.  Ernst & Young (İsviçre) çalışanlarına kripto para cüzdanı sağladı, İsviçre'deki ofisinde bir bitcoin ATM'si kurdu ve tüm danışmanlık hizmetleri için ödeme olarak bitcoin kabul etti. Ernst & Young İsviçre'nin CEO'su Marcel Stalder, "Sadece dijitalleşmeyle ilgili konuşmak değil, aynı zamanda bu süreci çalışanlarımız ve müşterilerimizle birlikte aktif olarak kullanmak istiyoruz" dedi. PwC, Deloitte ve KPMG, Ernst & Young'dan farklı bir yol izledi ve hepsi özel blok zincirlerini test ediyor.

Blockchain'i kullanan kâr amacı gütmeyen kuruluşlar:

Bill & Melinda Gates Foundation, Level One Project ile dünya çapında, banka hesabına sahip olmayan iki milyar insana yardım etmek için blok zinciri teknolojisini kullanmayı amaçlamaktadır.

Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı'nın (WFP) Building Blocks projesi, WFP'nin büyüyen nakit bazlı transfer işlemlerini daha hızlı, daha ucuz ve daha güvenli hale getirmeyi amaçlıyor.

2017 yılında kurulan, yazarlar için bir platform olan Publiq, metinlerin gerçekliğini garanti etmek, sansürden kaçınmak ve sahte haberlerle mücadele etmek için blok zinciri teknolojisini kullanmayı amaçlamaktadır.

Rusya'dan, doğal gaz ödemeleri için Bitcoin seçeneği !

25 Mart 2022'de, doğal gaz ödemelerinin ruble ile yapılmasını isteyen Moskova, bu kez 'dost ülkeler'in ödemelerde kripto para kullanabileceğinin sinyalini verdi. Ukrayna işgali nedeniyle tarihi yaptırımlarla yüzleşen Rusya'da ekonomik darboğaz derinleşirken, Devlet Başkanı Vladimir Putin 'dost olmayan ülkeler'in doğal gaz ödemelerini ruble ile yapmasını istedi. Batılı ülkelerin Rus varlıklarını dondurmasının güveni zedelediğini kaydeden Rusya Devlet Başkanı Putin, uygulanan yaptırımlardan Rusya ekonomisinin büyük zarar gördüğünü kabul etti. Tarihi yaptırımlar, Rusya'nın uluslararası ödeme sistemlerine erişiminin kısıtlanmasını da içeriyor. Rus oligarkların, yatırımlarını blockchain'e yönlendirmeleri söz konusu olabilir.

Gelecekte blok zinciri konusunda bizleri neler bekliyor?

Halihazırda söz konusu teknolojinin kısıtlamaları var, ayrıca standartlardan, regülasyonlardan ve denetim mekanizmalarından yoksun. Öte yandan söz konusu teknoloji pahalı ve yatırım getirisi belirsiz. Dahası blok zincirinin kullanılabilmesi için tüm taraflar kaydolmalı. Bu durumda karmaşık bir tedarik zincirinde birçok organizasyonun ve bireyin bu ağa katılmayı kabul etmesi gerekiyor. Bununla beraber blok zincirinin güven ve şeffaflığı arttırmada büyük bir potansiyele sahip olduğuna inanılıyor. Bu teknolojinin, etkinliği arttıracak, maliyetleri düşürecek ve gerek görünürlüğü gerekse güvenliği iyileştirecek şekilde iş süreçlerini temelinden değiştireceği düşünülüyor.

Blok zincirlerinin internette uzun bir süre var olması muhtemeldir. Ancak büyük oyuncular blok zincirlerinin keşfettiği nişleri ele geçirecek ve tekeller yaratmaya çalışacak ve blok zincirler uzun bir süre spekülasyon yeri olarak kalacak.

Kripto paranın günlük hayatımıza gireceği ve ATM üzerinden kolaylıkla kripto para işlemleri yapabileceğimiz günler yakın mı acaba ? Şu an için biraz ütopik gibi görünüyor.  Yaşayarak, göreceğiz !